(35. ก) อโยนิโส มนสิกาโร
[936] ตตฺถ กตโม อโยนิโส มนสิกาโร? อนิจฺเจ ‘‘นิจฺจ’’นฺติ อโยนิโส มนสิกาโร, ทุกฺเข ‘‘สุข’’นฺติ อโยนิโส มนสิกาโร, อนตฺตนิ ‘‘อตฺตา’’ติ อโยนิโส มนสิกาโร, อสุเภ ‘‘สุภ’’นฺติ อโยนิโส มนสิกาโร, สจฺจวิปฺปฏิกุเลน วา จิตฺตสฺส อาวฏฺฏนา อนาวฏฺฏนา อาโภโค สมนฺนาหาโร มนสิกาโร – อยํ วุจฺจติ ‘‘อโยนิโส มนสิกาโร’’ฯ
(ข) กุมฺมคฺคเสวนา
ตตฺถ กตมา กุมฺมคฺคเสวนา? ตตฺถ กตโม กุมฺมคฺโค? มิจฺฉาทิฏฺฐิ, มิจฺฉาสงฺกปฺโป, มิจฺฉาวาจา, มิจฺฉากมฺมนฺโต, มิจฺฉาอาชีโว, มิจฺฉาวายาโม, มิจฺฉาสติ, มิจฺฉาสมาธิ – อยํ วุจฺจติ ‘‘กุมฺมคฺโค’’ฯ ยา อิมสฺส กุมฺมคฺคสฺส เสวนา นิเสวนา สํเสวนา ภชนา สมฺภชนา ภตฺติ สมฺภตฺติ ตํสมฺปวงฺกตา – อยํ วุจฺจติ ‘‘กุมฺมคฺคเสวนา’’ฯ
(ค) เจตโส จ ลีนตฺตํ
ตตฺถ กตมํ เจตโส จ ลีนตฺตํ? ยา จิตฺตสฺส อกลฺยตา อกมฺมญฺญตา โอลียนา สลฺลียนา ลีนํ ลียนา ลียิตตฺตํ ถินํ ถิยนา ถิยิตตฺตํ จิตฺตสฺส – อิทํ วุจฺจติ ‘‘เจตโส จ ลีนตฺตํ’’ฯ
ติกํฯ
4. จตุกฺกนิทฺเทโส
(1) จตฺตาโร อาสวา
[937] ตตฺถ กตเม จตฺตาโร อาสวา? กามาสโว, ภวาสโว, ทิฏฺฐาสโว, อวิชฺชาสโวฯ
(ก) กามาสโว
ตตฺถ กตโม กามาสโว? โย กาเมสุ กามจฺฉนฺโท กามราโค กามนนฺที กามตณฺหา กามสิเนโห กามปริฬาโห กามมุจฺฉา กามชฺโฌสานํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘กามาสโว’’ฯ
(ข) ภวาสโว
ตตฺถ กตโม ภวาสโว? โย ภเวสุ ภวจฺฉนฺโท…เป.… ภวชฺโฌสานํ – อยํ วุจฺจติ ‘‘ภวาสโว’’ฯ